Scenariusze lekcji dla klas 5/6 – lekcja 2.

Kontynuujemy cykl publikacji scenariuszy lekcji etyki dla klas 5/6, składający się z kilkudziesięciu lekcji. Jak zwykle w naszych tekstach, wyłączenie dla uproszczenia używamy zasadniczo formy męskiej w odniesieniu do uczniów i żeńskiej w stosunku do nauczycieli. Teksty są podzielone na dwie części. Pierwsza jest adresowana do nauczycieli i zawiera informację o celach danej lekcji oraz wskazówki metodyczno-dydaktyczne. Druga jest tekstem z podręcznika dla uczniów.

LEKCJA 2.

Dorastanie w trudnych czasach

Opis celów

Jak bardzo dzieciaki potrafią zagrać dorosłym na nerwach, wiedzą – obok ich rodziców – głównie nauczyciele. Patrząc od strony sposobów, jakimi dzieci stawiają na swoim, można ich niekiedy nazwać „małymi dyktatorami”. Jednak w ostatecznym rachunku, to dorośli okazują się silniejsi. W zależności od tego na ile odpowiedzialnie dorośli wykorzystują swoją władzę, dość często wytwarza się u dzieci poczucie bezsilności oraz przekonanie, ze dorośli nie traktują poważnie ich ważnych potrzeb.

Ale przecież dzieci mają także prawa chroniące ich przed ewentualną samowolą dorosłych. Niektóre z tych praw są nawet zapisane w stosownych konwencjach międzynarodowych. Najważniejsza z nich to ONZ-owska Konwencja Praw Dziecka z 1989 roku, ratyfikowana przez 187 krajów świata. Dokument ten jednoznacznie mówi, że dziecko należy widzieć jako niezależną osobę, znajdującą się na etapie rozwoju i należy się jej opieka i ochrona. W szczególności przysługuje jej stworzenie stosownych warunków do tego rozwoju.

Na lekcji uczniowie:

- lepiej rozumieją ich osobistą sytuację jako dziecka;

- dowiadują się, że przysługują im prawa zapisane w Konwencji Praw Dziecka ONZ;

- uświadamiają sobie, że te prawa odnoszą się także do ich codziennego życia;

- dowiadują się więcej o istnieniu i zadaniach ONZ.

Wprowadzenie

Także dzieci ponoszą odpowiedzialność, ale też przysługują im prawa – Prawa Dziecka. I to jest dobra wiadomość na „trudne czasy”. Na zdjęciu pokazano dzieci w dawnych i obecnych czasach. Czy faktycznie kiedyś dzieci miały beztroskie dzieciństwo?

W tekście w podręczniku opisano typową sytuację konfliktową. Stefan uważa, że w sposób nieuprawniony ogranicza mu się jego zabawy i pyta o swoje prawa. W o wiele szerszym kontekście jest widziany problem praw dziecka w tzw. „Trzecim świecie”.

Informacja

Ustanowienie ogólnych praw podstawowych i praw człowieka w celu ochrony każdego człowieka przed samowolą i nadużywaniem władzy ma w świecie zachodnim dosyć długą historię. Poszczególne grupy społeczne walczyły o ograniczenie władzy ówczesnych władców lub państw oraz o zagwarantowanie swoich praw. Najpierw byli to arystokraci i kler, potem mieszczanie, a jeszcze później robotnicy i kobiety. Tematem nie było tylko samo ograniczenie uprawnień panujących. Chodziło też o pisemne sformułowanie (kodyfikację) przepisów prawa, co miało stworzyć bezpieczeństwo prawne i pewność jego stosowania. Pierwszym kamieniem milowym na tej drodze była angielska Magna Charta Libertatum z roku 1215. Na mocy tego aktu arystokraci i kler zabezpieczyli sobie określone prawa wobec króla.

W roku 1948 Narody Zjednoczone uchwaliły „Ogólną Deklarację Praw Człowieka”. Nie miała ona co prawda rangi obowiązującego prawa międzynarodowego, ale stała się podstawą do różnych konwencji o prawach człowieka, także konwencji o prawach dziecka.

Wskazówki dydaktyczno-metodyczne

1. Runda rozmów. Uczniowie siadają w kręgu i opowiadają o pierwszych dniach w szkole po wakacjach.

2. Nauczycielka prosi o ustawienie krzeseł w stronę tablicy i odsłania zapisane tam wcześniej prowokacyjna zdanie: dzieci zawsze biegają bez ładu i składu po to tylko, żeby denerwować dorosłych. Dzieci najprawdopodobniej żywiołowo zaprotestują przeciwko takiej opinii. Być może będą tłumaczyć, że istnieje za mało takich miejsc, gdzie mogłyby się dostatecznie wybiegać i wykrzyczeć.

3. Uczniowie czytają pierwsze 4 linijki tekstu „Dorastanie w trudnych czasach”

Wyrażają swoje niezadowolenie zachowaniem pani Meier i tym, że Stefan z kolegami, ale też oni, uczniowie, nie mają dość miejsca do zabawy. Ten fragment tekstu jest omawiany za pomocą pytań dodatkowych: dlaczego Stefan jest zdenerwowany? Co mu zarzuca pani Meier? Dlaczego pani Meier krzyczała? Co robił Stefan z przyjaciółmi na klatce schodowej? Dokąd mogliby oni pójść się pobawić? Co należy zmienić? - na to ostatnie pytanie dzieci udzielają pisemnej odpowiedzi.

4. Następnie uczniowie czytają kolejne linijki tekstu (od 5 do końca). Teraz koncentrują się na pytaniu, które zadaje sobie także Stefan. Czy ja w ogóle mam jakieś prawa? Akurat o tym dzieci nie będą za wiele wiedzieć, dlatego nauczycielka czyta im tekst „Dzieci mają prawa”.

5. Objaśnienia do zadania nr. 3 pod tekstem „Dzieci mają prawa”. Zapisanie, zarejestrowanie dziecka pod jego własnym imieniem i nazwiskiem jest wyrazem uznania go za samodzielną osobę, przyjmowaną do większej grupy społecznej i przyznania mu niezbywalnych praw podstawowych.

Materiał dodatkowy z konwencji ONZ o prawach dziecka

Artykuł 16.

1. Żadne dziecko nie będzie podlegało arbitralnej lub bezprawnej ingerencji w sferę jego życia prywatnego, rodzinnego lub domowego czy w korespondencję ani bezprawnym zamachom na jego honor i reputację.

2. Dziecko ma prawo do ochrony prawnej przeciwko tego rodzaju ingerencji lub zamachom.

Artykuł 42.

Państwa-Strony zobowiązują się do szerzenia informacji o zasadach i postanowieniach niniejszej konwencji zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci, wykorzystując do tego celu będące w ich dyspozycji środki.

Tekst

Dorastanie w trudnych czasach

Stefan ostatnio całkiem mocno się zeźlił. Wczoraj, kiedy to cały dzień padał deszcz, znowu posprzeczał się z panią Meier. Dlaczego? Jak twierdziła pani sąsiadka, razem z kilkoma przyjaciółmi Stefan głośno bałaganił i broił na klatce schodowej. Pani Meier nakrzyczała na niego i nawet zagroziła wezwaniem policji. (4 – tu przerywamy czytanie))

Stefan zaczął wyrzekać:

A czy ja w ogóle mam jakieś prawa? – nigdzie nie mogę pobałaganić? Mieszkanie jest za małe i zbyt akustyczne. Mama bez przerwy uspokaja mnie kładąc palec na usta „pssst!” i strofuje: „Pamiętaj , ze pani Meier jest bardzo nerwowa”Wokół naszego domu wszędzie są tylko parkingi dla samochodów, ale nie ma miejsca dla dzieci. Na placu zabaw nie można grać w piłkę, nie można jeździć na rowerze ani na deskorolce. O dostęp do stołu pingpongowego są wieczne spory między dzieci. Trawniki są pełne psich kup. (koniec)

Dzieci w biednych krajach mają całkiem inne zmartwienia. Niemało z nich dorasta bez rodziców. Same muszą się martwić, jak przeżyć. Wiele z nich żyje w dzielnicach nędzy wielkich miast. Niekiedy wpadają w ręce dorosłych, którzy wykorzystują je do celów. przestępczych. Zdarza się nawet, że dzieci są mordowane, żeby sprzedać ich organy do przeszczepu do bogatych krajów.

-------------------------

Niektórzy ludzie twierdzą, że nigdy nie było dzieciom tak dobrze, jak jest w naszym kraju. Bo przecież:

- praca zarobkowa dzieci i ich bicie są prawnie zabronione;

- wszystkie dzieci mają dostatek jedzenia i dach nad głową, są samodzielne, ale rzadko kto to docenia.

Pytanie do klasy: Co wy o tym myślicie

Dzieci mają prawa

Dzieci są przyszłością świata. Tak napisano w roku 1997 w broszurze UNICEF, jednej z agend ONZ. Wspólnota narodów już w roku 1989 postanowiła, że to najwyższy czas stanąć w obronie praw dzieci. Konwencja ONZ o prawach dziecka mówi m.in.

Artykuł 7

1. Niezwłocznie po urodzeniu dziecka zostanie sporządzony jego akt urodzenia, a dziecko od momentu urodzenia będzie miało prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa oraz, jeśli to możliwe, prawo do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką.

Zadania

1. Zbierzcie materiały, takie jak artykuły gazetowe i fotografie o sytuacji dzieci w naszym kraju i w różnych biednych krajach. Poszukajcie podobieństw i różnic.

2. Porozmawiajcie, jakie prawa mają dzieci w naszym kraju i jakich praw wam brakuje.

3. W artykule 7. Praw Dziecka zapisano, że każde dziecko ma prawo do posiadania imienia.

Chyba chodzi tu o coś więcej niż tylko imię, którym zwracają się do dziecka znajomi i rodzina? Jaki głębszy sens widzicie w tym zapisie?

Informacja

Organizacja Narodów Zjednoczonych, w skrócie ONZ; powstała w roku 1945. Do jej zdań należy głównie zabezpieczenie pokoju. Wszystkie kraje członkowskie są zobowiązane do przestrzegania praw człowieka. Także nasz kraj jest członkiem ONZ. Prawa człowieka są też zapisane w naszej konstytucji.

Na podstawie:

1. Materiały dla nauczycieli: Lehrerband, Ich bin gefragt, Ethik 5/6, praca zbiorowa;

Volk Und Wissen Verlag GmbH & Co, Berlin 1999;

2. Podręcznik dla uczniów: Ich bin gefragt, Ethik 5/6, praca zbiorowa; Volk Und Wissen Verlag GmbH & Co, Berlin 1998

Materiały te zostały udostępnione bezpłatnie portalowi etykawszkole.pl przez Humanistischer Verband Deutschland, Landesberband Berlin-Brandenburg

Tłumaczył i opracował

Andrzej Wendrychowicz