Zaczyna się już wręcz mówić o generacji koronawirusa.  Z jakimi wyzwaniami zmagają się dzieci i młodzież w czasie pandemii?

Dla dzieci i młodzieży grono przyjaciół i przebywanie z rówieśnikami jest szczególnie ważne, żeby znaleźć  własne miejsce w społeczności. Najważniejszym zadaniem w tym wieku jest powolne rozluźnienie związków z domem rodzinnym, pójście własną drogą, określenie własnych wartości i celów. Jest to jednak możliwe tylko w kontaktach z rówieśnikami.  Lockdown uniemożliwił takie kontakty.

Lekcje etyki stwarzają możliwość porozmawiania z uczniami o ich doświadczeniach z pandemią,  dają im okazję do opowiedzenia o swoich doświadczeniach i wyobrażeniach na przyszłość. Ten scenariusz, zarówno w swej treści jak i formie poprowadzenia lekcji,  ma uczniom w tym pomóc. Konieczne jest dopasowanie się do rygorów epidemiologicznych, jakie będą obowiązywać w szkołach po wakacjach.

Materiał jest przeznaczony dla klas 5 do 8

Potrzebny czas:  można na temat pandemii przeznaczyć nawet 8-10 godzin lekcyjnych

Cele lekcji   

W zakresie kompetencji osobistych uczniowie:

-  potrafią porównać, określić, powiązać różne pojęcia z czasem pandemii;

- uświadamiają sobie emocje związane z pandemią; znajdują tego przykłady i dostrzegają

  podobieństwa i różnice w odczuciach własnych i innych członków grupy;   

- dostrzegają wady tego kryzysu ale też możliwe szanse;

- widzą różne opinie i postawy wobec ograniczenia swobód w czasie pandemii i wyrabiają sobie

  własne zdanie na ten temat;

- uświadamiają sobie, że wolność powiązana jest z odpowiedzialnością społeczną i wyrabiają sobie

  własne zdanie na ten temat;

- uświadamiają sobie własną wrażliwość i postawę wobec zakazu kontaktów z przyjaciółmi;

- dostrzegają pozytywne strony, ale też problemy i ich możliwie rozwiązania  w rodzinnej

  codzienności w czasie pandemii;

- zastanawiają się nad swoim rozwojem i wykorzystaniem doświadczeń z pandemii w przyszłości;

- wyobrażają sobie swoje życie/zachowanie po czasach ostrego reżimu pandemicznego.  

 W zakresie kompetencji metodologicznych uczniowie:

- poszerzają swoje umiejętności refleksji;

- w interakcji z innymi, poszerzają swoje umiejętności budowania własnego zdania, jego

  prezentowania i zajmowania stanowiska;

- pokazują w niewerbalny sposób (odgrywania scenek) swoją wrażliwość i umiejętności wobec zakazu

  kontaktów z rówieśnikami;

 - wypowiadają się w artystycznej formie, jak widzą czas po ograniczeniach związanych z pandemią;

- przedstawiają w artystycznej formie swoje życzenia, swoją przyszłość i to, co jest dla nich ważne.   

Przebieg lekcji

Wprowadzenie

Czas koronawirusa – moje myśli – zbieranie skojarzeń. 

Moduły

1. Obraz nastrojów - moje odczucia w czasach pandemii – karta robocza, wymiana w grupie.
2. Wady i zalety czasów kryzysu.
3. Reguły i wolność – fishbowl.
4. Przyjaźń – pantomima.
5. Rodzinna codzienność - karta robocza, rozmowa.
6. Czy się rozwinąłem? – rozmowa z pomocą karteczek.
7. Życie po pandemii - rozmowa, rap, wiersz.

Zakończenie

Moja przyszłość, moje życzenia, co jest dla mnie ważne – kolaż    

Wprowadzenie

Czas koronawirusa – moje myśli

Za pomocą pojęć/słów zbierane są skojarzenia, jakie mają uczniowie, kiedy myślą o  czasie pandemii. Analizowanie  pojęć pojawiających się najczęściej. Uczniowie mówiąc o swoich myślach/skojarzeniach zauważają,  że inni mają podobne myśli.

Zadanie

Co ci przychodzi do głowy, kiedy myślisz o czasie pandemii? Wybierz pojedyncze, najbardziej wymowne słowa. To mogą być przedmioty, uczucia, właściwości lub czynności.

Wszyscy dostają po 5-10 czystych karteczek. Zapisują na nich po jednym pojęciu, które im przychodzi do głowy.  Następnie  uczniowie czytają na głos słowa zapisane na kartkach i przyklejają je przylepcem do tablicy.

We wspólnej rozmowie uczniowie analizują,  wyjaśniają i oceniają zgromadzony zbiór pojęć

Pytania impulsowe

- które pojęcia padały najczęściej, a które najrzadziej? Jak myślicie, dlaczego?

- które pojęcia się pokrywają. Poszukajcie dla nich wspólnego określenia/nazwy.

- które pojęcia są bardziej osobiste, a które mają ogólny charakter?

Moduły

1. Obraz nastrojów - moje odczucia w czasach pandemii

Zaczynamy od zbierania słów określających odczucia i zapisujemy je na tablicy. Następnie uczniowie wypełniają kartę roboczą 1. W pierwszej kolumnie wpisują odczucia, które ich dotyczą, w kolumnie drugiej podają jakiś przykład dla ich ilustracji.

Zadanie

Po tym jak zebraliśmy myśli/pojęcia, które przyszły wam do głowy w związku z pandemią, teraz przyjrzyjmy się bliżej odczuciom. Jakie odczucia mieliście w czasie pandemii. Podaj jakiś przykład.

Wypełnione karty robocze są analizowane i wizualizowane na forum klasy.

Uczniowie nazywają swoje odczucia. Nauczycielka zapisuje je na tablicy i stawia kreski przy odczuciach/emocjach wymienianych po raz kolejny, co pokazuje, które z nich są najczęstsze.

Aby pomóc w podaniu przykładu, uczniowie pytają się nawzajem. Przykład: Zuza, kiedy byłaś smutna? Antek, kiedy byłeś szczęśliwy?  - osoba zapytana odpowiada i zadaje pytanie kolejnemu uczniowi.

2. Wady i zalety czasów kryzysu.

Uczniowie zastanawiają się nad sformułowaniami, opisującymi wady i zalety czasu pandemii i zapisują je na kartkach. Następnie odczytują zapisane zdania na głos. Pozostali zastanawiają się, czy podzielają te wypowiedzi i demonstrują to:

- unosząc kartkę z napisem Tak lub Nie, albo

- ustawiają się w części klasy oznaczonej Tak, lub w oznaczonej Nie.

Pytanie impulsowe 

Niektórzy uważają, że kryzys wynikły z pandemii jest szansą na coś nowego. Zgadzasz się z tym? Uzasadnij swoją opinię.

3. Reguły i wolność

Żeby można dyskutować o regułach i wolnościach podczas lockdownu, jako metodę komunikacji wybieramy fishbowl   (polega na tym że kilka osób dyskutuje, a reszta obserwuje. Co jakiś czas następuje częściowa lub pełna wymiana/rotacja pomiędzy dyskutantami a obserwującymi).

Dyskusję należy poprzedzić krótką wymianą zdań, co uczniowie rozumieją pod pojęciem wolności.  

Zadanie

Kiedy zarządzono izolację społeczną podczas pandemii, miało to służyć zahamowaniu szybkiego rozprzestrzeniania się wirusa. Ludzie mieli być chronieni, a system opieki zdrowotnej odciążony, żeby stworzyć dość miejsca na oddziałach intensywnej terapii dla leczenia ciężkich przypadków zakażeń wirusem.

- Opowiedz co wtedy pozamykano i jakie obowiązywały reguły.

- Jak się zmienił twój dzień powszedni?

- Co przestało działać, a co wprowadzono w zamian?

(Zamknięto szkoły i kina, restauracje i wiele innych miejsc. Ludzie powinni pozostać w domach. Nie powinno się kontaktować z osobami spoza własnego mieszkania).

Wolność to bardzo ważna wartość. Lockdown bardzo mocno ograniczył naszą wolność. Czy rząd ma prawo tak ograniczać ludziom wolność?  Na ten temat możemy porozmawiać w kręgu metodą fishbowl. Polega ona na tym, że pośrodku ustawiamy 4 krzesła, na których siadają 3 osoby. Wszyscy pozostali siedzą w stosownej odległości na zewnątrz kręgu, przyglądają się i przysłuchują dyskusji. To przypomina akwarium, stąd nazwa fishbowl.   Trzy osoby dyskutują jeden temat. Kiedy ktoś z zewnętrznego kręgu chce się włączyć do dyskusji , siada na wolnym krześle. Osoba, która już mogła się wyczerpująca wypowiedzieć, opuszcza wewnętrzny krąg i siada pośród publiczności.    

Pytania na fishbowl:

- Czy rząd ma prawo aż tak ograniczać wolność ludzi, jak zrobił to podczas lockdownu?

- Czy były uzasadnione powody takiego ograniczenia wolności? Czy była jakaś alternatywa i jakie by

  ona miała skutki?

- Jak ważna jest dla ciebie wolność? Jak mocno być się zaangażował w jej obronę?

- Gdzie są granice wolności?

- Czy czułeś osobiście jakąś odpowiedzialność?

- Czy można naruszyć reguły lockdownu? Jak się wtedy zachowywałeś?

- W jakim przypadku narzucone reguły są dobre?

Nauczycielka podrzuca te lub podobne pytania, żeby ożywić oraz pogłębić dyskusję.

Na koniec następuje krótkie podsumowanie wyników dyskusji. Uczniowie mogą dodać, jakie jeszcze przemyślenia przyszły im do głowy. Warto też zapytać uczniów, czy zastosowana metoda dyskusji im się spodobała i co można było zrobić inaczej/lepiej.

4. Przyjaźń

Za pomocą pantomimy uczniowie przedstawiają, jak przeżywali zakaz kontaktów z przyjaciółmi. Ta forma przekazu umożliwia pokazania uczuć, emocji. Należy przy tym zachować stosowny odstęp między uczestnikami.

Przebieg

W klasie, na korytarzu, w sali gimnastycznej lub na boisku szkolnym dwoje uczniów staje naprzeciwko siebie w większej odległości. Wokół każdego z nich rysuje się okrąg, poza który nie mogą wyjść – ma on symbolizować zakaz kontaktowania się. Należy odegrać scenkę, na czym polegały więzi przyjacielskie podczas pandemii. Gra powinna być spontaniczna bez uprzedniej próby lub namawiania się.  Zgodnie z rygorami epidemiologicznymi aktorzy nie mogą się nawzajem dotykać.

Podpowiedzi

Można wcześniej zapytać uczniów, jakie kolory kojarzą im się z poszczególnymi uczuciami i zastosować jako rekwizyty chusty w tych kolorach. 

Pytania impulsowe

- Jak się czuliście, kiedy nie było bezpośredniego kontaktu z przyjaciółmi?

- Jakie były inne możliwości kontaktu (telefon, pisanie listów, nawoływania się z balkonów…)?

- Za czym tęskniliście (przytulenie się, wspólna zabawa, wspólna praca…)?

- Czy przestrzegaliście zakazu kontaktów, czy zdarzało się wam go złamać?

- Dlaczego utrzymywania kontaktów z przyjaciółmi jest takie ważne?

5. Rodzinna codzienność

Ważna wskazówka: opracowując ten temat trzeba pamiętać, że niektórzy uczniowie mogli mieć  problemy rodzinne; przemoc czy zaniedbanie. Taki problem może się w tym momencie pojawić. Uczniowie powinni opowiadać tylko to i o tym, co sami uznają za stosowne. Zaleca się ostrożność i delikatność; być może potrzebna będzie specjalna pomoc dla takich dzieci.

Zadanie

Uczniowie pracują z Kartą roboczą 2. Przedstawiają swój rodzinny dzień powszedni w czasie pandemii w zestawieniu/porównaniu do „normalnych” czasów. Następnie opowiadają o swoich doświadczeniach

Pytania impulsowe

- Co najbardziej się zmieniło w twojej rodzinnej codzienności w wyniku pandemii?

- Co ci się w tym podobało? Dlaczego?

- Jakie problemy pojawiły się w rodzinie?

- Jak ty i rodzina poradziliście sobie z nimi?

- Do kogo się zwracasz z kłopotami?

6. Czy się rozwinąłem?

Uczniowie próbują, korzystając z karteczek – Karta robocza 3 -  ustalić, czy i jak się rozwinęli/zmienili. Staje się dla nich jasne, że kryzysy i szczególne wydarzenia zawsze wpływają na zmiany własnej osoby, bo trzeba się dopasować do nowej sytuacji. 

Teksty na karcie roboczej 3 należy wydrukować i pociąć na karteczki.  

Zadanie

Takie wyjątkowe sytuacje, jak pandemia, powodują, że my sami także się zmieniamy. Zastanów się, jak ty się rozwinąłeś/zmieniłeś. Próbujemy dowiedzieć się tego za pomocą karteczek.

Każdy uczeń wyciąga /losuje jedną karteczkę. Czyta na głos i odpowiada. Jeśli inny uczeń chce także odpowiedzieć na to pytanie, należy mu udzielić głosu.

Pytania impulsowe na zakończenie

- Po zakończeniu rundy pytań, zastanów się raz jeszcze, jak się zmieniłeś?

- Jakie korzyści mogą z tego wyniknąć w przyszłości?

7. Życie po pandemii

Uczniowie zastanawiają się, co w ich życiu będzie ważne po pandemii; co wcześniej przegapili; co jest dla nich teraz szczególnie ważne; z czego się cieszą; czego nie żałują, że się skończyło?

W rozmowie wymieniają się poglądami na te tematy, a następnie przedstawiają to w artystycznej formie.

Pytanie impulsowe

- Czego ci w czasie pandemii szczególnie brakowało (jaka radość z życia wypadła)?

- Z czego cieszysz się teraz najbardziej?

- Czego oczekujesz najbardziej?

- Z czego się najbardziej cieszysz, że już jest poza tobą?

Pomysły

Rapowanie: z poruszonych tematów można ułożyć tekst do rapowania. Każdy uczeń rapuje jedną zwrotkę. Można to zrobić jednocześnie w zespole, albo jako indywidualne występy przed klasą.

Wierszowanie: na podstawie poruszonych tematów układamy wiersz; nie koniecznie z pięknymi rymowankami. Szczególnie udane wiersze warto umieścić na stronie internetowej szkoły.

Zakończenie

Moja przyszłość, moje życzenia, co jest dla mnie ważne – kolaż.  

Uczniowie tworzą kolaż, w którym przedstawiają swoje życzenia i wyobrażenia o przyszłości.  Pokazują, co jest dla nich ważne. W tym celu zarówno uczniowie jak i nauczycielka muszą zgromadzić materiał zdjęciowy, gazety, czasopisma, prospekty etc. Potrzebne też będą kolorowe papiery i kartony  dużych rozmiarów. Można łączyć rysunki/obrazy malowane bezpośrednio na kartonie z naklejanymi materiałami. Nie powinno się ograniczać fantazji wykonawców.

Zadanie

Niekiedy kryzysy powodują, że wiele rzeczy przemyślimy całkiem od nowa. Sprawy, wydawałoby się oczywiste, wyglądają inaczej. Trzeba się uczyć nowego, przezwyciężać problemy, zmierzyć się ze strachem i kłopotami. Ale też otwierają się nowe możliwości, ludzie się rozwijają. Niektórzy dopiero teraz uświadamiają sobie, co w życiu jest naprawdę ważne.

- kiedy teraz zastanawiasz się nad swoją przyszłością, jak ją widzisz?

- co chciałbyś dla siebie?  

- co jest dla ciebie ważne?

Opowiedz o tym na swoim kolażu.

 Karta robocza 1

Wpisz w pierwszej szpalcie swoje odczucia, a w drugiej podaj przykład sytuacji, kiedy tak się czułeś.

Karta robocza 2

Opisz w tabelce twój dzień rodzinny w czasie lockdownu oraz taką samą rodzinną codzienność w „normalnych” czasach

Karta robocza 3

Karteczki do modułu Czy się rozwinąłem?

Czego nowego nauczyłeś się na potrzeby szkoły/nauki?

Jakie interesujące strony internetowe odkryłeś?

Czego nowego dowiedziałeś się, czego nie wiedziałeś wcześniej?

Co się zmieniło w twoich kontaktach z przyjaciółmi?  Opowiedz o tym.

Z jakimi ludźmi masz teraz bliższe relacje?

Czy zmieniło się twoje nastawienia do szkoły?  Opowiedz.

Co teraz potrafisz, czego nie potrafiłeś wcześniej?

Jakie nowe talenty odkryłeś w sobie?

Jakie nowe rzeczy odkryłeś, które sprawiają ci radość?

Czy zmienił się twój stosunek do rodziny?  W jaki sposób?

Które twoje cechy się zmieniły?

Jakie twoje życzenia dotyczące przyszłości zmieniły się?

Jakie masz postanowienia w nowym roku szkolnym?

Co postrzegasz teraz inaczej, niż postrzegałeś przed pandemią?

Na podstawie:  Tipp des Monats August 2020 Unterrichtsanregung zum Thema: Nach der Corona-Zeit

Autorstwa Kartrin Filler, nauczycielki Lebenskunde z Berlina

Opracował:

Andrzej Wendrychowicz