Typ zajęć: zajęcia zintegrowane, etyka, zajęcia dodatkowe
Wiek uczniów: edukacja wczesnoszkolna
Temat: Ulisa, Ludek, Katka i mały Szczeniak szukają domu
Cele:
Uczeń potrafi
- zidentyfikować bohaterów książki,
- przedstawić decyzje bohaterów dotyczące opuszczenia domu,
- dostrzegać konsekwencje braku domu,
- wyjaśnić pięcia: uchodźca, emigracja,
- wypowiadać się na forum grupy.
Metody i formy pracy:
praca indywidualna, praca w grupie, praca z klasą, praca z tekstem literackim, dyskusja, elementy dramy (poza, stop-klatka, pantomima, rzeźba).
Materiały:
- książka, Pudle i frytki, Pija Lindenbaum, Wydawnictwo Zakamarki, Poznań 2017,
- arkusze papieru, markery, kredki,
Przebieg zajęć
- Prowadzący zachęca, aby uczniowie powitali się w następujący sposób: ruchem/gestami pokazują swój nastrój. Dzieci stoją w kręgu. Każde z nich kolejno prezentuje się, a wszyscy pozostali naśladują koleżankę/kolegę (np. jedna osoba pokazuje swój nastrój, podskakując, po chwili wszyscy równocześnie robią to samo; ćwiczenie powinno być wykonane w dość dużym tempie).
- Prowadzący dzieli klasę na zespoły, których zadaniem jest pokazanie w formie techniki dramowej - rzeźby pojęcia: podróżnik. Po wykonaniu pracy uczniowie kolejno prezentują efekty pracy, a później zapisują na tablicy:
- skojarzenia,
- porównania (podróżnik jest jak…)
- pytania związane z pojęciem.
- Prowadzący pokazuje uczniom książkę Pudle i frytki, a później czyta fragment książki – od początku do słów: Żyje się tu doskonale, prawie cały czas.
*) Uczniowie pokazują w formie pantomimy doskonałe życie na wyspie. Prowadzący zajęcia co jakiś czas zatrzymuje grupę i pyta, np.:
Co to znaczy, że żyje się tam doskonale?
Co jest potrzebne do takiego życia?
Gdzie znajduje się ta wyspa?
*) Po wykonaniu ćwiczenia Prowadzący opowiada o tym, że pewnego dnia na wyspie coś się zaczęło zmieniać i to nie były dobre zmiany, bo doprowadziły do ucieczki z wyspy jej mieszkańców: Ulisy, Ludka, Katki i małego Szczeniaka.
*) Uczniowie zastanawiają się, jakie mogły być przyczyny tej decyzji, i zapisują je na tablicy. Następnie czytają fragment książki od słów: Ale... pewnego dnia zostaje im tylko siedemnaście ziemniaków. (…), do słów: No nie, tego przecież też nie chcą.
*) Uczniowie porównują swoje propozycje z tekstem książki, zastanawiają się, czy bohaterowie książki mieli wpływ na to, co się stało na wyspie. - Prowadzący mówi, że bohaterowie zaraz wyruszą na tułaczkę. Mogą wziąć ze sobą tylko siedem różnych rzeczy. Na podłodze leżą przedmioty (np. pasta do zębów, latarka, nożyczki, igła, ciepły sweter, chleb, kredki, portfel, dokumenty) oraz karty wartości (z napisem, np. odwaga, pomoc, życzliwość, uśmiech, miłość). Uczniowie w wyniku dyskusji ustalają, co znajdzie się w walizce bohaterów opuszczających dom, a później odpowiadają na pytania:
- Co mogło zdecydować o ich wyborze? Czego jest więcej: rzeczy czy wartości?
- Do czego służą rzeczy? Po co są wartości?
Następnie w formie pozy (drama) każdy indywidualnie pokazuje pożegnanie z wyspą.
- Prowadzący czyta i prezentuje uczniom fragment książki dotyczący opuszczenia wyspy oraz morskiej podróży (Od słów: Pakują piżamy i portfel – do słów: Na brzegu, w innym kraju.).
Następnie uczniowie mają zakończyć zdanie:
Podróż bohaterów była... - Nauczyciel dzieli klasę na grupy, każda z nich czyta jeden z fragmentów książki i przygotowuje stop-klatkę (drama), pokazując reakcję tubylców (pudli) na przybyszów.
- Grupa 1. Pudle przynoszą ręczniki i termos. Masują i łaskoczą Szczeniaka. Po chwili zaczyna wierzgać nogami pod ręcznikiem.
- Grupa 2. – Możecie zostać – mówią przyjazne pudle. – Tutaj dobrze się żyje. Pogoda na ogół w sam raz. Ziemniaki rosną, że hej.
- Grupa 3. – Hej, hej! – odzywają się przyjazne pudle. – Czy moglibyśmy się do was wprowadzić? Mają ze sobą kołdry puchowe i ziemniaki. Rozpalają ognisko. Robi się naprawdę przyjemnie. Przy pieczeniu ziemniaków wszyscy opowiadają o pogodach i niepogodach, jakie przeżyli.
- Grupa 4. Przy pieczeniu ziemniaków wszyscy opowiadają o pogodach i niepogodach, jakie przeżyli. Pudle przymierzają paski. Fajne te paski!
Wybrane osoby w stop-klatkach (drama) odpowiadają na pytanie: - Kim jesteś?
- Co robisz?
- Dlaczego to robisz?
- Co sądzisz o przybyłych gościach?
Po wykonaniu ćwiczenia wszyscy zastanawiają się: - Co łączy prezentowane stop-klatki?
- Jakie inne postawy mogą przedstawiać tubylcy wobec przybyłych?
- Jak przekonać nieprzyjazne pudle do zaakceptowania przybyłych?
- Prowadzący czyta ostatni fragment książki dotyczący wspólnego budowania basenu i zachęca, aby dzieci zaprojektowały i zbudowały z dostępnych w sali przedmiotów miejsce zabawy, z którego skorzystaliby wszyscy. Na koniec uczniowie siadają wokół wykonanej pracy i prezentują ją, opowiadają do czego może służyć.
- Uczniowie dopisują na tablicy wokół pojęcia podróżnik:
- skojarzenia,
- porównania (podróżnik jest jak…)
- pytania.
- Uczniowie na koniec lekcji mówią, czego warto nauczyć się od Ulisy, Ludka, Katki i małego Szczeniaka, a czego od pudli.
Autorka: Alina Janiszewska – nauczycielka języka polskiego i etyki, redaktorka i autorka książek:
- Lekcje etyki w szkole. Gimnazjum - Wydawnictwa Academicon, Lublin 2015,
- Kierunek – wartości. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Wydawnictwo IF UAM, Poznań 2016,
- Kierunek – dialog. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2017,
- Krok dalej… Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2019,
- Po drugiej stronie... Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2021