Warszawa, dnia 19.10.2014
Zbieranie podpisów zakończyło się.
List i odpowiedź Ministerstwa Edukacji publikujemy w celach archiwalnych.
List podpisały 2051 osoby.
List otwarty do Ministerstwa Edukacji Narodowej dot. lekcji etyki w szkołach
Na podstawie doniesień lokalnych mediów oraz informacji od rodziców i nauczycieli, napływających do redakcji portalu etykawszkole.pl widać rosnące zainteresowanie etyką w szkołach. Niewykluczone, że w roku szkolnym 2014/15 wzrost liczby szkół z etyką będzie największy z dotychczasowych, chociaż szkół z lekcjami etyki jest nadal bardzo mało. Do takiego wzrostu przyczyniła się także marcowa nowelizacja Rozporządzenia MEN z 1992 roku wprowadzającego lekcje religii i etyki do szkół, nagłośniona w mediach pod hasłem "Etyka nawet dla jednego ucznia".
Dostępność lekcji etyki mogłaby być znacznie większa, gdyby zmieniło się negatywne nadal nastawienie dyrekcji wielu szkół do tego przedmiotu, Kuratoria energicznie reagowały na takie postawy, a władze Kościoła katolickiego zaniechały walki z etyką w szkołach.
Naszym zdaniem, opartym na głosach rodziców, niezbędna jest idąca znacznie dalej, niż ta marcowa, nowelizacja Rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 roku. Optymalnym rozwiązaniem będzie wydanie odrębnego aktu prawnego obejmującego całościowo warunki i sposoby organizacji nauki etyki w szkołach i przedszkolach. Konieczne są następujące regulacje.
1. Wprowadzenie identycznych zasad regulujących naukę religii i etyki, a szczególnie:
a – wprowadzenie etyki do przedszkoli, bądź zaprzestanie nauki religii w przedszkolach, co byłoby znacznie lepszym rozwiązaniem z uwagi na obecne szkodliwe wychowawczo wykluczanie z grupy na czas lekcji religii dzieci rodziców nie życzących sobie katechizowania swoich dzieci;
b – objęcie stosownymi regulacjami także szkół niepublicznych, w których lekcje religii są powszechne, a etyki nierzadko się nie organizuje, uzasadniając to tym, że rozp. MEN z 1992 mówi tylko o placówkach publicznych;
c – ustalenie takiej samej liczby godzin tygodniowo zajęć z religii i etyki. Możliwe jest przy tym pozostanie przy dwóch godzinach gwarantowanych obecnie dla religii, lub - co wydaje nam się optymalnym rozwiązaniem - zagwarantowanie obecności i finansowania po jednej godzinie tygodniowo dla religii i etyki;
2. Zobowiązanie dyrekcji szkół do natychmiastowego zastosowania rozwiązań organizacyjnych, gwarantujących równe traktowanie obu przedmiotów, religii i etyki, a szczególnie:
a – obowiązkowe zbieranie przed zakończeniem roku szkolnego pisemnych oświadczeń rodziców, czy w następnym roku chcą posłać dziecko na religię, na etykę, na oba te przedmioty, czy na żaden z nich. Wskazane jest ustalenie jednolitej treści tych oświadczeń;
b - wyznaczanie religii i etyki na pierwszej lub ostatniej lekcji, co umożliwiłoby uczniom realne korzystanie z przysługującego im prawa nieuczęszczania na jeden z tych przedmiotów lub na żaden z nich;
c – zobowiązanie dyrektorów szkół do zaznajomienia się i przestrzegania przepisów regulujących naukę religii i etyki w szkołach i wyciąganie konsekwencji służbowych za łamanie tych przepisów. Zbyt często się zdarza, że dyrektorzy albo tych przepisów nie znają, albo świadomie je łamią;
d – zobowiązanie Kuratoriów Oświaty do stanowczego reagowania na przypadki łamania przepisów dot. nauki etyki przez dyrekcje szkół i reagowania na skargi rodziców, nauczycieli i uczniów, oraz na przypadki szykanowania uczniów niechodzących na religię.
3. Nadal nie jest wykonane postanowienie 88 wyroku ETPCz w sprawie Grzelak przeciwko Polsce mówiące, że brak oceny z religii/etyki na świadectwach szkolnych podlega aspektowi ochrony wolności przekonań, sumienia i wyznania polegającego na ich nie ujawnianiu, chronionemu artykułem 9. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, ponieważ brak takiej oceny odczytany może zostać jako brak przynależności do grupy wyznaniowej.
W celu realizacji tego postanowienia postulujemy usunięcie pozycji „religia/etyka” ze świadectw szkolnych i zastąpienie ich odrębnymi świadectwami z religii i etyki oraz niewliczanie stopni z tych przedmiotów do wyliczania średniej ocen.
4. Nagłośniona w mediach informacja „Etyka nawet dla jednego ucznia” okazała się obietnicą bez pokrycia, gdyż wysyłanie dzieci na lekcje etyki do innych, odległych szkół jest tylko pozorowanym, nierealnym dostępem do etyki. Należy zrezygnować z tworzenie grup międzyszkolnych i zobowiązać dyrektorów szkół do ułatwienia organizowania się rodziców zainteresowanych etyką dla swych dzieci, co umożliwi zebranie progowej liczby 7 uczniów.
5. Umożliwienie dzieciom po ukończeniu 13 roku życia samodzielnego wyboru etyki lub religii (bądź obu tych przedmiotów, albo żadnego z nich). Uzasadnia to art. 15 Kodeksu Cywilnego, według którego ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989r, mówiąca, że każde dziecko ma prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania.
6. Obniżone rozporządzeniem MEN z 2009 roku wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli etyki spowodowały niepokojące obniżenie się poziomu lekcji etyki. Dyrektorzy szkół zwalniają nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach uczących tylko etyki i powierzają prowadzenie lekcji nauczycielom innych przedmiotów nie mającym przygotowania filozoficznego, którym brakuje godzin do pensum. Konieczne jest przywrócenie zasady, że etyki może uczyć wyłącznie absolwent filozofii albo studiów podyplomowych z filozofii i/lub etyki.
7. Niepokojące jest powierzanie nauczania etyki katechetom. Chociaż mogą oni spełniać obowiązujące obecnie formalne wymagania kwalifikacyjne, to jest to niedopuszczalne z uwagi na to, że katecheta jest zobowiązany przez biskupa do realizacji misji kanonicznej nauczania zgodnie z doktryną Kościoła. Misję tę musi wypełniać także jako nauczyciel etyki, co jest całkowicie sprzeczne z celami nauczania etyki w szkole.
Zespół redakcyjny portalu edukacyjnego etykawszkole.pl :
Agnieszka Abémonti-Świrniak,
Anna Korzeniowska-Bihun,
Janina Tyszkiewicz,
Małgorzata Zalewska
Czesław Grzelak,
dr Tomasz Kalbarczyk,
Piotr Łużny,
dr hab. Mirosław Piróg,
dr Tymoteusz Radlak,
Andrzej Wendrychowicz,